Bewonersadviesraad

BAR-talk over communicatie

‘Communicatie moet je volgens de bewonersadviesraad zien als éénrichtingsverkeer. Boodschappen worden aangeboden en (misschien) ontvangen. En hopelijk ontvangen zoals de zender heeft bedoeld. Op het moment van ontvangen en reactie, wisselen zender en ontvanger van rol en wordt de oorspronkelijke ontvanger ‘zender’. Uit zijn/haar boodschap kan wellicht beluisterd/afgelezen worden of de eerste boodschap is begrepen en hoe. Beide partijen moeten ook actief ontvangen om te controleren of boodschappen begrepen worden. Verschillende factoren in de omstandigheden, in de personen (bekendheid, onvermogen, hoofdpijn, karakter, vooroordelen, geldgebrek...) zijn daarbij cruciaal. En die factoren kunnen voor alle partijen allesbepalend zijn voor het aanbieden, het ontvangen, het overkomen en het begrijpen van boodschappen’, aldus een van de ter zake kundige leden van de bewonersadviesraad (BAR).

BAR-bijeenkomsten

De BAR komt maandelijks bijeen, meestal in reguliere vergaderingen met algemeen directeur Regina Bouius, secretaris Uhmra van der Kooi en soms andere relevante medewerkers van Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Soms vergadert de BAR ook zonder vertegenwoordigers van NCG. Tijdens deze bijeenkomsten bespreken de leden potentiële agendapunten voor toekomstige reguliere BAR-vergaderingen. Af en toe worden ‘kleisessies’ georganiseerd waarin een specifiek onderwerp grondig wordt besproken in dialoog met elkaar.

Kleisessie

Deze BAR-talk gaat over de recente bijeenkomst van de Bewonersadviesraad (BAR), waarbij de focus lag op bewonerscommunicatie in relatie tot NCG. Volgens de BAR is het de taak van NCG om heldere communicatie te bieden die aansluit bij de situatie van de bewoners, met als doel een goede samenwerking te bevorderen gedurende het hele proces, van begin tot eind. Het gaat erom samen met gesprekspartners op te bouwen naar een gewenste situatie. Daarvoor moet eerst aansluiting bij elkaar worden gezocht om gelijkwaardigheid in het proces te garanderen.

Tijdens een recente kleisessie heeft de BAR bewonerscommunicatie als onderwerp aangekaart, omdat ze vindt dat dit beter kan en moet. Ter voorbereiding heeft de BAR een notitie opgesteld als input voor de bijeenkomst. In reactie daarop heeft NCG tijdens de kleisessie een presentatie gegeven waarin werd toegelicht hoe zij bewonerscommunicatie benadert en aanpakt. Uit de presentatie blijkt dat NCG zich goed bewust is van de verbeterpunten in haar communicatie met bewoners. Ze haalt daarvoor veel inzichten op uit de regio's en vanuit de ondersteunende afdelingen om hier verbeteringen in aan te brengen. Zo ook bij de bewonersadviesraad.

Onzekerheid

De BAR-leden, die zelf bewoners zijn die te maken hebben (gehad) met de versterkingsoperatie, vinden het essentieel dat ze kunnen communiceren met NCG-medewerkers die communicatief vaardig zijn binnen hun persoonlijke versterkingsdossier. Dit lijkt misschien vanzelfsprekend, maar het is een basisvereiste voor een bewonersbegeleider; ‘spin in het web’ en de belangrijkste contactpersoon van de bewoner binnen NCG. Naast communicatief vaardig moeten deze begeleiders ook deskundig zijn en direct kunnen reageren op vragen en zorgen van bewoners over hun dossier.

In de notitie van de BAR wordt gesproken over het verminderen van individuele onzekerheid (onzekerheidsreductie), wat betekent dat twijfels over toekomstige acties van een nieuwe gesprekspartner zoveel mogelijk worden weggenomen. Dit vereist open communicatie waarbij bewoners en NCG-medewerkers elkaar veel vragen kunnen stellen, wat leidt tot een beter begrip van elkaars situatie en minder onzekerheid aan beide kanten.

Onduidelijkheid

De BAR spreekt ook over het verminderen van onduidelijkheid, wat inhoudt dat er moet worden voorkomen dat de 'spelregels tijdens het spel' steeds veranderen. BAR-leden constateren dat interventies vanuit de Haagse politiek, het Ministerie van EZK en gemeenten vaak leiden tot nieuw, soms ondoordacht beleid dat frustratie en verwarring veroorzaakt voor zowel bewoners als NCG-medewerkers. De BAR pleit ervoor dat uitvoerende partijen direct betrokken worden bij het ontwikkelen van nieuw beleid, zodat ze kunnen adviseren over de uitvoerbaarheid en de beoogde doelen ervan. Het invoeren van nieuw beleid kan uitdagend zijn en lang duren, maar als NCG hier niet de tijd voor neemt, zal dit waarschijnlijk leiden tot problemen in de uitvoering en uiteindelijk tot ontevredenheid bij zowel NCG-medewerkers als bewoners.

Transparantie

De BAR adviseert NCG om ondanks politieke, persoonlijke belangen of hiërarchische verhoudingen, open te zijn in de communicatie  over hoe ze tot beslissingen komt. Transparantie betekent niet iemand de schuld geven; het betekent zonder oordeel laten zien waarom dingen zo gaan als ze gaan (zoals procedures en communicatie). Op deze manier wordt niet automatisch degene die het nieuws brengt (vaak NCG) gezien als de schuldige van verwarrend of slecht nieuws.

Zo moeten bijvoorbeeld ongelijke behandeling van individuele dossiers, zoals versterking of sloop en nieuwbouw, bespreekbaar zijn. Oneerlijk? Maar wel uitlegbaar! Alleen zo kan NCG echt open en eerlijk naast de bewoners staan.

In transitie

De BAR ziet dat NCG in een overgangsfase zit. Dit betekent dat de organisatie de bewoners als belangrijkste focus wil nemen. De BAR begrijpt dat zo'n overgang - een verandering in organisatie en cultuur - tijd kost. De BAR hoopt daarom dat het management van NCG haar medewerkers op de juiste manier begeleidt in deze overgang. Ook organisatie-intern is transparantie tijdens deze transitie essentieel.

De BAR heeft enkele praktische adviezen voor NCG:

• Pas je communicatie zorgvuldig aan op de ontvanger: algemene schriftelijke communicatie (helder taalgebruik!) kan nog nuttig zijn voor bewoners in het begin van het proces, maar persoonlijk contact en de wijze waarop in dat contact wordt gecommuniceerd, zijn essentieel vanaf het begin van de planning voor individuele bewoners (wat kan deze bewoner verwachten).
• Let op non-verbale signalen bij het zenden en ontvangen van boodschappen om te controleren of de boodschap goed wordt begrepen.
• Duidelijke informatie over het proces (een goed stappenplan!) en transparantie over geplande en werkelijke voortgang kunnen veel onzekerheid wegnemen. Leg uit waarom vertragingen optreden, zelfs als dit teleurstelling kan veroorzaken.
• Leg de oorzaak van vertragingen en wijzigingen niet elders neer. Alle bij de versterking, sloop/nieuwbouw, partijen moeten zich hieraan houden; leg uit!
• Vanaf het begin van het versterkingsadvies tot de uitvoeringsovereenkomst is proactief en persoonlijk contact met de bewoner essentieel. Vorm een team waarbij de projectleider technisch-inhoudelijke aspecten behandelt en de bewonersbegeleider zich richt op de meer sociaal-emotionele aspecten.
• Communiceer ook als zaken niet volgens plan verlopen, om onzekerheid bij bewoners te verminderen. En… geen nieuws is ook nieuws! (en neemt stress weg).
• Het moet duidelijk zijn voor de bewoners dat hun wensen in de versterkingsoperatie binnen de opdracht van NCG moeten passen: namelijk het veilig maken van huizen.
• Bied cursussen communicatieve vaardigheden aan waarin bovenstaande adviezen expliciet worden meegenomen.

Mede namens de BAR-leden,

Derwin Schorren
Voorzitter BAR

De Bewonersadviesraad (BAR) overlegt en ‘kruist de degens’ nu alweer meer dan anderhalf jaar met de directie van Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Algemeen directeur Regina Bouius is er bijna altijd bij.

De BAR ziet dat de goede wil er is bij de uitvoeringsorganisatie om daadwerkelijk naast de bewoner te gaan staan. Dit wordt door de BAR gestimuleerd met kritische, ervaringsdeskundige en soms ook vakinhoudelijke commentaren, vanuit een bewonersperspectief.

De BAR-leden blijven in hun rol onverminderd kritisch op NCG en uiten deze kritiek op een dusdanige wijze – en uiteindelijk verpakt in een advies – opdat NCG hier ook daadwerkelijk beargumenteerd een (re)actie op kan geven. In veel gevallen neemt NCG dit advies over, waardoor er werkelijke invloed wordt uitgeoefend op het uitvoeringsbeleid.

De agenda van de BAR-bijeenkomsten – die een keer per maand plaatsvinden - wordt gevuld door NCG en door de BAR. Beiden dragen onderwerpen aan die urgent of anderzijds belangrijk zijn. De komende BAR-bijeenkomst heeft de vorm van een ‘klei-sessie’ (we hebben in Groningen weinig hei…). Dan gaat de BAR samen met NCG diep in op bewonerscommunicatie. Bewonerscommunicatie  is een ‘hot-topic’ waar vanaf het eerste moment dat NCG in ons gebied opereert veel over te doen en te zeggen is.  Deze kleisessie wordt door de BAR-leden zelf georganiseerd. Zij zal het communicatie-item aanvliegen vanuit het bewonersperspectief, waarbij het aangaan van communicatie (wederzijds betekenis geven) niet zal worden verward met het geven van informatie (eenzijdig inlichten).

De BAR over maatregel 28 & 29

De afgelopen tijd kwam ook het onderwerp maatregel 28 en 29 van het programma Nij Begun prominent langs. Hieronder is de schriftelijke reactie van de BAR aan NCG – met adviezen letterlijk overgenomen,  om een kijkje te geven in de keuken van de BAR.

‘De BAR is positief ten aanzien van de intentie om bij middelzware en zware versterkingen de uitvoering te combineren met het aanbrengen van verduurzamingsmaatregelen tot het niveau van aardgasvrij-gereed.  Maatregel 28 van het programma Nij Begun beoogt dit te bewerkstelligen. De uitwerking van de maatregel leidt echter tot een aantal ernstige bezwaren:

• De maatregel is mede ingegeven door het streven om ongelijkheid te beperken tussen bewoners van wie  de woning versterkt moet worden, of al versterkt is. Maar er dreigen hierdoor weer nieuwe ongelijkheden te ontstaan. Ongelijkheid ten opzichte van al uitgevoerde versterkingen is evident, maar er is meer.
• Verduurzaming tot het niveau aardgasvrij-gereed is complex en in veel gevallen is maatwerk onvermijdelijk. Dat leidt echter ook tot interpretatieverschillen die door bewoners als ongelijkheid kunnen worden ervaren.
• Maatregel 28 is ingeperkt tot middelzware of zware versterking. Een versterkingsduur van meer dan 4 maanden wordt nu beschouwd als een middelzware of zware versterking. Hierbij wordt soms gesteld dat de versterkingsduur zoals genoemd in het versterkingsadvies (de voorgestelde maatregelen voordat deze besproken zijn met de bewoner en in detail uitgewerkt zijn door ingenieursbureau en aannemer) bepalend is. En soms wordt gerefereerd aan de versterkingsduur in de uitvoeringsovereenkomst (na akkoord van de bewoner, ingenieursbureau en aannemer). Deze vertaling zal tot veel discussie leiden over de verwachte versterkingsduur, en zal ook discussie opleveren  als achteraf de versterkingsduur langer dan gepland blijkt waardoor deze, in tegenstelling tot de verwachting, wel meer dan 4 maanden wordt.
• We begrijpen dat de minimale versterkingsduur van 4 maanden is vastgesteld om te voorkomen dat de geplande gereeddatum voor de versterkingsopgave van 2028 in gevaar komt. We begrijpen dat, met name vanuit SodM , maar ook vanuit de politiek vertraging ongewenst is in verband met de veiligheid van de bewoners. Bewoners ervaren echter niet alleen stress door onveiligheid, maar ook door onzekerheid en door (ervaren) onrechtvaardigheid. Vertraging zal enige toename van de stress door onveiligheid veroorzaken. De te verwachten discussies zullen zeker tot een toename van de stress door onzekerheid en onrechtvaardigheid leiden.

De invulling en uitvoering van maatregel 29 is primair de verantwoordelijkheid van de gemeente en het ministerie van binnenlandse zaken. Omdat bewoners die deel uitmaken van de versterkingsopgave maar geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 verwezen worden naar maatregel 29, raakt deze maatregel echter ook aan de werkzaamheden van NCG. De intentie van deze maatregel is hiermee wat onduidelijk geworden. Het lijkt dat de maatregel meerdere doelen wil combineren:

1. De maatregel is omschreven als verduurzamingsstimulering voor woningen in Groningen en Noord-Drenthe. Het kabinet trekt hier € 1,65 miljard voor uit. Hiermee kan een substantiële financiële bijdrage worden gedaan voor isolatiemaatregelen in aanvulling op de reeds bestaande nationale subsidie- en financieringsregelingen, en bovenop de middelen die beschikbaar zijn gesteld aan gemeenten voor de lokale Isolatieaanpak en de aanpak van energiearmoede. Met deze extra bijdrage moet het mogelijk worden dat woningen (zowel koop- als huurwoningen) die qua energiezuinigheid nog te wensen overlaten, in 2035 qua isolatie klaar zijn om van het aardgas af te gaan.
2. De maatregel wordt ook genoemd  als middel om ongelijkheid te compenseren voor bewoners in de versterkingsopgave die geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 omdat de versterkingsduur te gering is of omdat de woning al versterkt is.

Deze doelen en de doelgroepen zijn zo verschillend dat een combinatie niet realistisch is. Maatregel 28 kent geen eigen bijdrage, tegen slechts een ‘substantiële bijdrage van de overheid’ in maatregel 29. Maatregel 28 is gericht op bewoners binnen de versterkingsopgave waar de belasting als gevolg van aardbevingsschade het grootste is, maatregel 29 richt zich op een veel grotere groep.  Bewoners binnen de versterkingsopgave die niet in aanmerking komen voor maatregel 28  zullen daarmee toch terecht ongelijkheid ervaren ten opzichte van de bewoners die wel maatregel 28 kregen, ondanks maatregel 29.

Op basis van bovenstaande overwegingen komt de BAR tot de volgende adviezen aan de directie van NCG:

1. Wij adviseren dringend om de bepaling van middelzware of zware versterking als zijnde een versterkingsduur van 4 maanden te wijzigen in een versterking waarbij de bewoner de woning moet ontruimen en moet verhuizen naar een tijdelijke huisvesting.
2. Indien hierdoor vertraging in de realisatie van de versterkingsopgave onvermijdelijk blijkt, dan adviseren wij om de impact van deze vertraging op de mentale belasting van de inwoners af te wegen tegen de impact door toename van onzekerheid en ervaren ongelijkheid.  Het minimaliseren van de periode waarin bewoners blootgesteld worden aan veiligheidsrisico’s als enig criterium is een te beperkte afweging van de belangen van de bewoners.
3. Wij adviseren om voor bewoners binnen de versterkingsopgave die geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 een compensatie te bieden die (zo veel mogelijk) gelijkwaardig is aan hetgeen maatregel 28 aan de overige bewoners binnen de versterkingsopgave biedt.  Hiervoor moet een aanvulling opgenomen worden in maatregel 28, met NCG als verantwoordelijke voor de uitvoering, zodat één organisatie verantwoordelijk is voor het meenemen van verduurzaming  bij de versterking.
4. Wij adviseren dringend om,  waar de versterking nog niet gereed is en de bewoner niet  in aanmerking komt voor maatregel 28, wel een verduurzamingsadvies toe te voegen aan het versterkingsadvies. De bewoner heeft dan de gelegenheid de maatregelen uit dat verduurzamingsadvies als koppelkans op te nemen. De compensatie op basis van maatregel 29 of een aanvullende maatregel dient dan tijdens de versterking beschikbaar of tenminste toegezegd te zijn. Hiermee wordt voorkomen dat bewoners twee keer door een verbouwing van hun woning moeten en dat tijdens de versterking uitgevoerde werkzaamheden deels weer opnieuw gedaan worden omdat alsnog geïsoleerd moet worden.

Een eerste reactie van NCG op maatregel 28 en 29

Doordat aan de uitwerking van maatregel 29 nog zo wordt gewerkt, komt er de komende weken waarschijnlijk geen inhoudelijke reactie op de BAR-adviezen vanuit NCG. NCG onderstreept wel dat het voor de bewoners onwenselijk is om een strikte scheiding te houden tot maatregel 28 en 29. Dit heeft ook de aandacht binnen NCG bij bestuurlijke overleggen. Regina heeft bovenstaande adviezen van de BAR al wel meegenomen in overleggen met EZK. Opvolging van de initiatieven is niet alleen aan NCG, maar ook aan EZK; het advies helpt wel bij de positiebepaling. Inhoudelijk zal NCG terugkomen op welke adviezen overgenomen kunnen worden.

Tijdens de laatste bijeenkomst van de BAR op 23 maart lagen weer een aantal boeiende onderwerpen op tafel om kritisch tegen het licht te houden. Zo ging het over als NCG naast de bewoner, de stand van zaken van bewonersparticipatie, de klachtenafhandeling van NCG en over de verhouding aannemer – Bedrijfsbureau BI. Stuk voor stuk belangrijke thema’s. Maar in deze BAR-talk laat ik het licht van de BAR schijnen op het belangrijkste agendapunt van deze BAR: het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie aardbevingen Groningen. Op de andere onderwerpen wordt teruggekomen in volgende BAR-talks.

Nationaal Coördinator Groningen Regina Bouius is blij dat het rapport er ligt. Het is belangrijk dat er erkenning is. Ook in Den Haag en bij meer ministeries dan alleen Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het geeft NCG handvatten om in gesprek te gaan met de ministeries. Hierbij is het belangrijk dat NCG niet alleen als uitvoerende organisatie, maar ook als verbindende organisatie wordt gezien.

Het management van NCG heeft de verhoren beluisterd en het rapport gelezen met de gedachten: wat betekenen de uitspraken voor ons als organisatie? Is er een herordening van de organisatie nodig omdat de behoeften van de bewoners – en de medewerkers van NCG – dit aangeven. Of is het herorganiseren van NCG niet nodig (of gewenst), zoals de lokale bestuurders dit aangeven? Hoe is de samenwerking tussen NCG en gemeenten –  in het voordeel van de bewoner - het beste vorm te geven?

De enquêtecommissie geeft duidelijk aan dat NCG zaken aan moet passen. Daar zet het management van NCG dan ook op in. Tegelijkertijd is het opvallend dat de parlementaire enquête commissie adviseert om geen grote systeemwijzigingen door te voeren. Vanuit het verleden is dit te begrijpen, omdat grote wijzigingen vaak gepaard gingen met onduidelijkheid voor de bewoners. Maar ongewijzigd in het systeem doorgaan, heeft historisch gezien ook beperkt positief resultaat voor de Groningers. In de meest ideale situatie zou NCG samen met bewoners de beleidskaders vaststellen. Nu worden deze, met de beste bedoelingen, bedacht door ambtenaren. In de praktijk botsen deze theoretische kaders met de werkelijkheid en wensen van bewoners. Een voorbeeld is het wringen van de Tijdelijke Wet Groningen (TWG), met de omvorming om als NCG naast de bewoner te kunnen staan. Het roept dan ook tot ‘ambtelijke ongehoorzaamheid’ op. ‘Ongehoorzaamheid’ die de soepelheid van ambtelijke processen ten goede komt en pijnlijke flaters voorkomt.

Beleid (de spelregels) kan tot stand worden gebracht in een samenspel van NCG met bewoners. Dit in gezamenlijkheid tot stand gekomen concept wordt vervolgens aan de Kamer voorgelegd. Weg van de – met beste bedoelingen geformuleerde –  ambtelijk bedachte spelregels, die vooral leiden tot een verstikkend verantwoordingssysteem.

NCG mag veel, maar het kan niet zonder de gemeenten. De samenwerking tussen gemeenten en NCG is erg belangrijk. Gezamenlijk versnellen waar kan, maar bovenal niet buitensluiten. Als daar sprake van is, merkt vooral de bewoner dat. Het bemoeilijkt de wens van de gemeenten om haar inwoners te helpen en het bemoeilijkt het naast de bewoner staan van NCG. Voor individuele gevallen is het frustrerend als het geld pas besteed mag worden als het langs het college en de gemeenteraad is geweest. NCG is daarom, in samenspraak met de gemeenten, bezig om 15 casussen per week op te pakken en op te lossen. NCG leert daarvan en het versnelt het proces voor de betrokken bewoner(s).

Meer bijeenkomsten bewonersadviesraad

Eerst zou de bewonersadviesraad eens per kwartaal met NCG aan tafel zitten. De BAR zou algemeen directeur Regina Bouius van NCG af en toe uitnodigen om meer te vertellen over bepaalde onderwerpen. Na de eerste twee bijeenkomsten besloten we om vaker samen te komen. De BAR en de algemeen directeur komen nu eens per twee maanden samen. Ook hebben we data afgesproken voor mogelijke (thema)bijeenkomsten. Op deze manier wisselen NCG en de BAR beter informatie uit.

Communicatie naar bewoners

Over de communicatie in het versterkingsproces zeggen de BAR-leden:

1. Het Rijk communiceert over het versterkingsbeleid.
2. De gemeente communiceert over de volgorde.
3. NCG communiceert over de uitvoering.

Volgens de BAR-leden  is dit verschil niet voor alle partijen duidelijk.  Hierdoor volgen het Rijk, de gemeente en NCG deze regels niet altijd. Dit leidt tot verwarring bij burgers. Zeker als ook de Provincie zich erin mengt vanwege haar rol. Uitspraken van landelijke, regionale en lokale politici zorgen voor nog meer verwarring.

Door de motie Segers (CU) moest NCG een brief naar alle Groningers sturen over de stand van zaken van de versterkingsoperatie. De BAR had hier bezwaar tegen en adviseerde om deze brief niet te sturen. Volgens de BAR-leden moet NCG vooral via persoonlijk contact communiceren met bewoners en eigenaren.

Open brief NCG

Begin januari heeft Nationaal Coördinator Groningen Regina Bouius een open brief geschreven aan de inwoners van Groningen. Deze brief is gepubliceerd op de website en social mediakanalen van NCG en er is aandacht voor geweest in de media. De BAR-leden reageren over het algemeen positief op de brief, maar hebben ook aandachtspunten. Zo vinden zij het van belang dat NCG vooral doet ze zegt. Wanneer er toch een ‘brief’ naar alle Groningers moet, raadt de BAR aan om dit te doen via een brief aan bewoners. Een andere mogelijkheid is een paginagrote advertorial in bijvoorbeeld het Dagblad van het Noorden en de krant van de Groninger Bodem Beweging (GBB krant). Uit de tekst in deze brief of advertorial moet blijken wie wat aan bewoners communiceert.

Reactie BAR-leden op rapport dorpenaanpak

Bernard Wientjes stelde een advies op voor staatssecretaris Vijlbrief over de dorpenaanpak. De reacties van de BAR-leden waren negatief. In de bijlage leest u daarover meer. Door dit rapport van ‘verbinder’ Wientjes voelen mensen en instanties zich niet gehoord en ze herkennen zich niet in het rapport. Anderen zijn sowieso niet gehoord. De BAR-leden denken dat het tijd kost om beschadigde relaties te herstellen.

Plan van aanpak 'NCG naast de Groningers'

NCG houdt de BAR op de hoogte over het brede plan van aanpak. De BAR adviseert NCG. Op dit moment zitten bewoners in de versterkingsoperatie vast in het systeem. Het plan is dit te veranderen naar een versterkingsoperatie waarin medewerkers van NCG náást de Groningers staan om hen vooruit te helpen. Het belangrijke uitgangspunt van dit plan van aanpak is dat NCG niet meer inputgericht werkt: ‘Ik denk’ (management) tegenover ‘Jij doet’ (bijvoorbeeld bewonersbegeleiders), maar dat de leiding dit meer outputgericht doet. Dit betekent dat er een groot vertrouwen moet zijn in de werknemers. De werkvloer bepaalt dan de weg om de doelen te bereiken. Om het plan van aanpak succesvol te laten zijn, is volgens de BAR een organisatie- én cultuurverandering nodig binnen NCG. Ook bij andere betrokkenen, zoals de inhoudelijk opdrachtgevers van NCG, is een andere opstelling nodig om het plan van aanpak te laten slagen.

Regionale spreekuren directieteam

Om meer naast de bewoner te kunnen staan, moet de hele organisatie zich bewust zijn van de algemene gang van zaken binnen de versterkingsoperatie. Dat geldt ook voor de persoonlijke problemen die bewoners ervaren. Het plan van de directie om gedupeerden regelmatig op locatie te spreken, vindt de BAR een goed idee. De BAR adviseert wel om goed aan bewoners te communiceren wat zij van deze spreekuren kunnen verwachten. Het doel is om tijdens deze spreekuren reacties van bewoners op te halen. Er worden geen persoonlijke situaties opgelost.  

Gesprek met bewonersbegeleiders

Er zijn in het aardbevingsgebied verschillende ervaringen met bewonersbegeleiders. Ook bij de BAR-leden zelf. NCG heeft als motto: “NCG staat naast de bewoner” . De BAR-leden vragen zich een aantal dingen af, bijvoorbeeld:

• Hoe ondersteunt de organisatie de bewonersbegeleider?
• Hoe ver ga je als bewonersbegeleider?
• Wat kan en mag een bewoner van de bewonersbegeleider vragen?
• Is NCG op zoek naar aanspreekbare duizendpoten die
  • bewoners echt centraal stellen
  • bewoners begeleiden in het maken van de juiste (maatwerk)keuzes en
  • ervoor zorgen dat de communicatie met NCG zo goed mogelijk verloopt?

De BAR-leden zien graag dat je als bewoner voelt dat ‘je ertoe doet’ in het versterkingsproces. Ook zien ze graag dat de bewonersbegeleider voldoende tijd heeft om zich om de bewoner te bekommeren. Daarom adviseert de BAR om bewonersbegeleiders niet teveel adressen te geven. Een ander advies is om bewonersbegeleiders niet steeds te laten werken met nieuwe regels. Om echt naast de bewoner te kunnen staan, heeft de bewonersbegeleider meer ruimte en tijd, een ruimer mandaat en een organisatie nodig die de bewonersbegeleider ondersteunt.

Derwin Schorren,
voorzitter BAR

Een steentje bijdragen

Derwin Schorren is onafhankelijk voorzitter van de bewonersadviesraad van Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Afgekort de BAR. In deze eerste BAR-talk neemt hij u mee in het wel en wee van de BAR.

Een kleine geschiedenis

Diverse instanties hebben onderzoek gedaan en adviezen gegeven over de beleving van bewoners in de versterking.  Zoals de Nationale Ombudsman, KAW, de Onafhankelijke Raadsman en Gronings Perspectief. In die rapporten kwam onder meer naar voren dat de relatie en communicatie met de bewoners binnen de versterkingsoperatie beter moet. Een van de acties om dit te bereiken, was het oprichten van een bewonersadviesraad.

Bij de vorige directeur van NCG heb ik toen aangeboden om deze BAR vorm te geven. Als kwartiermaker heb ik een voorstel gemaakt voor de opzet en inzet van de BAR. Uitgangspunt was dat de BAR fungeert als klankbordgroep. De BAR wordt betrokken bij het initiëren van verbeteringen door NCG en heeft een rechtstreekse lijn naar de directie van NCG. Daarna heb ik op basis van uitvoerige gesprekken met bewoners de leden van de BAR uitgekozen. Na deze oprichtingsfase heb ik nu de rol van onafhankelijk voorzitter op mij genomen. Op de opzet en voortgang van de BAR ben ik dus persoonlijk aan te spreken.

Nu zitten er elf leden in de BAR. Straks veertien. De BAR-leden treden niet op als vertegenwoordigers van de bewoners. Dat kan ook niet. De leden zijn immers niet gekozen door de bewoners. Zij zitten op persoonlijke titel in de BAR. Daar kwamen zij in omdat in de gesprekken bleek dat zij boven de eigen casus uit willen en kunnen denken. Maar ook dat zij hun vermogen om (zeer) kritisch te zijn, weten te verbinden met de wil om NCG vooruit te helpen met haar verbeteracties. Ook is er gekeken naar een goede spreiding over het gebied en de fase van het versterkingsproces waarin zij zitten.

Aan de bak in de BAR

De BAR is geen nieuwe maatschappelijke organisatie, zoals de Groninger Bodem Beweging (GBB) en het Groninger Gasberaad. De BAR eist haar rol – in tegenstelling tot de GBB of het Gasberaad – niet op in het publieke domein of debat. BAR-leden geven kritiek en advies op door de NCG ingebrachte gespreksonderwerpen en brengen daarnaast ook zelf gespreksonderwerpen in. De BAR richt zich met name op het geven van adviezen om het werk van NCG in de praktijk te verbeteren. Daarbij hoeven de leden niet te schromen om naast praktische adviezen en vragen ook vragen en adviezen te geven die op een meer tactisch en strategisch niveau zitten. De adviezen en vragen gaan vanuit de BAR rechtstreeks naar de algemeen directeur van NCG en de rest van de directie. Na een BAR-cyclus (vraag NCG/BAR, advies BAR, reactie NCG) rapporteer ik als voorzitter de wetenswaardigheden uit die cyclus. Dit gebeurt in een ‘BAR-talk’, zoals dit artikel.   

BAR-bijeenkomsten

Er zijn nu twee BAR-bijeenkomsten geweest. De eerste bijeenkomst was op 21 september in het Huiskamercafé in Warffum. Een extra BAR-bijeenkomst werd op 31 oktober georganiseerd. Als gast waren de nieuwe algemeen directeur Regina Bouius en regiodirecteur Ab van der Schans van NCG daarbij aanwezig. Deze extra bijeenkomst kwam er op verzoek van de BAR-leden. De bijeenkomst vond plaats in Multifunctioneel Centrum Kabzeël in Appingedam. In deze extra bijeenkomst ging het onder meer over  de positie en verhouding tussen de BAR en NCG. Het was een eerlijk en open gesprek.

De eerste BAR stond in het teken van kennismaken met elkaar. Ook stonden twee inhoudelijke onderwerpen op de agenda in het kader van het verbeteren van de communicatie van NCG met bewoners. Zo kwam het onderwerp startdocumentatie aan de orde. Startdocumentatie heeft als doel om het versterkingsproces van te voren duidelijker te maken voor de bewoner. Het gaat bijvoorbeeld om duidelijke informatie over het proces (inclusief doorlooptijden), een overzicht van wie wat doet in de versterking, inzicht in de rechten en plichten en persoonlijke informatie over de planning. Verder kwamen de plannen voor een bewonersportaal en bewonersplatform aan de orde. Beide zijn bedoeld als digitale aanvulling op de al bestaande communicatiemiddelen.

Het is belangrijk om op te merken dat er geen overeenstemming binnen de BAR hoeft te zijn over de te geven adviezen. Ieder BAR-lid adviseert vanuit zijn of haar opgedane ervaring, achtergrond en mogelijke input van anderen. De BAR verwacht dat haar adviezen serieus worden genomen en dat haar vragen open en eerlijk worden beantwoord. Daarbij is het adagium van de BAR-leden helder: ‘Eerst zien dan geloven’. Een eerste ontmoeting met de nieuwe algemeen directeur van NCG stemt positief.

De BAR … Een eerste steen is gelegd.

Derwin Schorren,
voorzitter BAR

De afgelopen tijd zijn er meerdere onderzoeken gedaan naar de beleving van bewoners tijdens de versterking. Uit deze onderzoeken kwam de aanbeveling om een bewonersadviesraad in te richten. Dat vonden we een goed idee. Binnen grotere versterkingsprojecten werken we namelijk al vaker met klankbordgroepen met bewoners. Deze klankbordgroepen richten zich op de specifieke situatie. Met de inzet van de bewonersadviesraad kunnen we praktische adviezen krijgen over de uitvoering van de versterking in de breedte.

De Groninger Bodem Beweging (GBB) komt op voor de belangen van mensen die door de gaswinning in het Groningen gasveld worden benadeeld. De GBB mengt zich in het publieke debat. De beweging wordt ondersteund door meer dan 4.000 gezinnen en vertegenwoordigt dus een groot deel van de inwoners in het aardbevingsgebied

De leden van de bewonersadviesraad zijn géén vertegenwoordiging van de inwoners in het aardbevingsgebied. De leden geven op basis van hun eigen ervaring advies over praktische zaken. Dit doen ze op persoonlijke titel. Denk bijvoorbeeld aan advies over hoe wij bewoners het beste kunnen voorbereiden op de verhuizing naar tijdelijke huisvesting. Of hoe wij bewoners het beste kunnen informeren over het opstellen van het uitvoeringsplan. Met dit advies wil NCG het versterkingstraject en de communicatie met bewoners verbeteren.

Sommige bewoners hebben zelf aangegeven dat ze lid wilden worden van de bewonersadviesraad. Andere bewoners zijn hiervoor gevraagd. De leden zitten één tot drie jaar in de raad. De bewonersadviesraad gaat zelf nadenken over hoe ze in de toekomst nieuwe leden gaan werven.