Nieuwe column bewonersadviesraad
De voorzitter van de bewonersadviesraad schrijft een column over de werkzaamheden van de raad, de BAR-talk. Hierin beschrijft hij onder andere welke onderwerpen zijn besproken en welke adviezen de bewonersadviesraad heeft gegeven. In deze column vertelt hij over het advies van de raad over de isolatiemaatregelen uit de aanpak Nij begun.
De Bewonersadviesraad (BAR) overlegt en ‘kruist de degens’ nu alweer meer dan anderhalf jaar met de directie van Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Algemeen directeur Regina Bouius is er bijna altijd bij.
De BAR ziet dat de goede wil er is bij de uitvoeringsorganisatie om daadwerkelijk naast de bewoner te gaan staan. Dit wordt door de BAR gestimuleerd met kritische, ervaringsdeskundige en soms ook vakinhoudelijke commentaren, vanuit een bewonersperspectief.
De BAR-leden blijven in hun rol onverminderd kritisch op NCG en uiten deze kritiek op een dusdanige wijze – en uiteindelijk verpakt in een advies – opdat NCG hier ook daadwerkelijk beargumenteerd een (re)actie op kan geven. In veel gevallen neemt NCG dit advies over, waardoor er werkelijke invloed wordt uitgeoefend op het uitvoeringsbeleid.
De agenda van de BAR-bijeenkomsten – die een keer per maand plaatsvinden - wordt gevuld door NCG en door de BAR. Beiden dragen onderwerpen aan die urgent of anderzijds belangrijk zijn. De komende BAR-bijeenkomst heeft de vorm van een ‘klei-sessie’ (we hebben in Groningen weinig hei…). Dan gaat de BAR samen met NCG diep in op bewonerscommunicatie. Bewonerscommunicatie is een ‘hot-topic’ waar vanaf het eerste moment dat NCG in ons gebied opereert veel over te doen en te zeggen is. Deze kleisessie wordt door de BAR-leden zelf georganiseerd. Zij zal het communicatie-item aanvliegen vanuit het bewonersperspectief, waarbij het aangaan van communicatie (wederzijds betekenis geven) niet zal worden verward met het geven van informatie (eenzijdig inlichten).
De BAR over maatregel 28 & 29
De afgelopen tijd kwam ook het onderwerp maatregel 28 en 29 van het programma Nij Begun prominent langs. Hieronder is de schriftelijke reactie van de BAR aan NCG – met adviezen letterlijk overgenomen, om een kijkje te geven in de keuken van de BAR.
‘De BAR is positief ten aanzien van de intentie om bij middelzware en zware versterkingen de uitvoering te combineren met het aanbrengen van verduurzamingsmaatregelen tot het niveau van aardgasvrij-gereed. Maatregel 28 van het programma Nij Begun beoogt dit te bewerkstelligen. De uitwerking van de maatregel leidt echter tot een aantal ernstige bezwaren:
- De maatregel is mede ingegeven door het streven om ongelijkheid te beperken tussen bewoners van wie de woning versterkt moet worden, of al versterkt is. Maar er dreigen hierdoor weer nieuwe ongelijkheden te ontstaan. Ongelijkheid ten opzichte van al uitgevoerde versterkingen is evident, maar er is meer.
- Verduurzaming tot het niveau aardgasvrij-gereed is complex en in veel gevallen is maatwerk onvermijdelijk. Dat leidt echter ook tot interpretatieverschillen die door bewoners als ongelijkheid kunnen worden ervaren.
- Maatregel 28 is ingeperkt tot middelzware of zware versterking. Een versterkingsduur van meer dan 4 maanden wordt nu beschouwd als een middelzware of zware versterking. Hierbij wordt soms gesteld dat de versterkingsduur zoals genoemd in het versterkingsadvies (de voorgestelde maatregelen voordat deze besproken zijn met de bewoner en in detail uitgewerkt zijn door ingenieursbureau en aannemer) bepalend is. En soms wordt gerefereerd aan de versterkingsduur in de uitvoeringsovereenkomst (na akkoord van de bewoner, ingenieursbureau en aannemer). Deze vertaling zal tot veel discussie leiden over de verwachte versterkingsduur, en zal ook discussie opleveren als achteraf de versterkingsduur langer dan gepland blijkt waardoor deze, in tegenstelling tot de verwachting, wel meer dan 4 maanden wordt.
- We begrijpen dat de minimale versterkingsduur van 4 maanden is vastgesteld om te voorkomen dat de geplande gereeddatum voor de versterkingsopgave van 2028 in gevaar komt. We begrijpen dat, met name vanuit SodM , maar ook vanuit de politiek vertraging ongewenst is in verband met de veiligheid van de bewoners. Bewoners ervaren echter niet alleen stress door onveiligheid, maar ook door onzekerheid en door (ervaren) onrechtvaardigheid. Vertraging zal enige toename van de stress door onveiligheid veroorzaken. De te verwachten discussies zullen zeker tot een toename van de stress door onzekerheid en onrechtvaardigheid leiden.
De invulling en uitvoering van maatregel 29 is primair de verantwoordelijkheid van de gemeente en het ministerie van binnenlandse zaken. Omdat bewoners die deel uitmaken van de versterkingsopgave maar geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 verwezen worden naar maatregel 29, raakt deze maatregel echter ook aan de werkzaamheden van NCG. De intentie van deze maatregel is hiermee wat onduidelijk geworden. Het lijkt dat de maatregel meerdere doelen wil combineren:
- De maatregel is omschreven als verduurzamingsstimulering voor woningen in Groningen en Noord-Drenthe. Het kabinet trekt hier € 1,65 miljard voor uit. Hiermee kan een substantiële financiële bijdrage worden gedaan voor isolatiemaatregelen in aanvulling op de reeds bestaande nationale subsidie- en financieringsregelingen, en bovenop de middelen die beschikbaar zijn gesteld aan gemeenten voor de lokale Isolatieaanpak en de aanpak van energiearmoede. Met deze extra bijdrage moet het mogelijk worden dat woningen (zowel koop- als huurwoningen) die qua energiezuinigheid nog te wensen overlaten, in 2035 qua isolatie klaar zijn om van het aardgas af te gaan.
- De maatregel wordt ook genoemd als middel om ongelijkheid te compenseren voor bewoners in de versterkingsopgave die geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 omdat de versterkingsduur te gering is of omdat de woning al versterkt is.
Deze doelen en de doelgroepen zijn zo verschillend dat een combinatie niet realistisch is. Maatregel 28 kent geen eigen bijdrage, tegen slechts een ‘substantiële bijdrage van de overheid’ in maatregel 29. Maatregel 28 is gericht op bewoners binnen de versterkingsopgave waar de belasting als gevolg van aardbevingsschade het grootste is, maatregel 29 richt zich op een veel grotere groep. Bewoners binnen de versterkingsopgave die niet in aanmerking komen voor maatregel 28 zullen daarmee toch terecht ongelijkheid ervaren ten opzichte van de bewoners die wel maatregel 28 kregen, ondanks maatregel 29.
Op basis van bovenstaande overwegingen komt de BAR tot de volgende adviezen aan de directie van NCG:
- Wij adviseren dringend om de bepaling van middelzware of zware versterking als zijnde een versterkingsduur van 4 maanden te wijzigen in een versterking waarbij de bewoner de woning moet ontruimen en moet verhuizen naar een tijdelijke huisvesting.
- Indien hierdoor vertraging in de realisatie van de versterkingsopgave onvermijdelijk blijkt, dan adviseren wij om de impact van deze vertraging op de mentale belasting van de inwoners af te wegen tegen de impact door toename van onzekerheid en ervaren ongelijkheid. Het minimaliseren van de periode waarin bewoners blootgesteld worden aan veiligheidsrisico’s als enig criterium is een te beperkte afweging van de belangen van de bewoners.
- Wij adviseren om voor bewoners binnen de versterkingsopgave die geen gebruik kunnen maken van maatregel 28 een compensatie te bieden die (zo veel mogelijk) gelijkwaardig is aan hetgeen maatregel 28 aan de overige bewoners binnen de versterkingsopgave biedt. Hiervoor moet een aanvulling opgenomen worden in maatregel 28, met NCG als verantwoordelijke voor de uitvoering, zodat één organisatie verantwoordelijk is voor het meenemen van verduurzaming bij de versterking.
- Wij adviseren dringend om, waar de versterking nog niet gereed is en de bewoner niet in aanmerking komt voor maatregel 28, wel een verduurzamingsadvies toe te voegen aan het versterkingsadvies. De bewoner heeft dan de gelegenheid de maatregelen uit dat verduurzamingsadvies als koppelkans op te nemen. De compensatie op basis van maatregel 29 of een aanvullende maatregel dient dan tijdens de versterking beschikbaar of tenminste toegezegd te zijn. Hiermee wordt voorkomen dat bewoners twee keer door een verbouwing van hun woning moeten en dat tijdens de versterking uitgevoerde werkzaamheden deels weer opnieuw gedaan worden omdat alsnog geïsoleerd moet worden.'
Een eerste reactie van NCG op maatregel 28 en 29
Doordat aan de uitwerking van maatregel 29 nog zo wordt gewerkt, komt er de komende weken waarschijnlijk geen inhoudelijke reactie op de BAR-adviezen vanuit NCG. NCG onderstreept wel dat het voor de bewoners onwenselijk is om een strikte scheiding te houden tot maatregel 28 en 29. Dit heeft ook de aandacht binnen NCG bij bestuurlijke overleggen. Regina heeft bovenstaande adviezen van de BAR al wel meegenomen in overleggen met EZK. Opvolging van de initiatieven is niet alleen aan NCG, maar ook aan EZK; het advies helpt wel bij de positiebepaling. Inhoudelijk zal NCG terugkomen op welke adviezen overgenomen kunnen worden.
Meer over de bewonersadviesraad staat op deze pagina. Daar staan ook eerdere columns (BAR-talks) van Derwin Schorren.